Rycerz Zawisza Czarny (ok. 1380 - 1428)

Jedna zwłaszcza cnota wysunęła się na czoło w narodowej pamięci: dotrzymywanie danego słowa, słowność rycerska jako wyraz swoiście pojętego honoru. Warto więc chyba podjąć próbę zebrania tych okruchów wiadomości, jakie na temat Zawiszy przekazali jemu współcześni.

A ponieważ jest tego zbyt mało, aby popularność naszego bohatera stała się jasna, skazani jesteśmy trochę na analogie z działalnością innych współczesnych mu ludzi, trochę zaś na hipotezy. Pełne nazwisko naszego bohatera brzmi; Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima. Dlaczego "Czarny"? na pewno wynikało to z cech fizycznych a nie jak uważali późniejsi autorzy piszący o Zawiszy, że przydomek pochodził od jego czarnej zbroi. Nie jest to prawdą. Zawisz nosił zbroje różnego koloru. Musiał być więc ciemnowłosy, a zapewne i ciemnej cery. W owych czasach bardzo często - z braku nazwiska - dla odróżnienia ludzi nadawano im przydomki od wyglądu. Mieliśmy przecież w historii Polski Leszka Białego i Leszka Czarnego.

Wieś rodzinna Zawiszy - Grabów - leży obok Sandomierza. Panowie na Garbowie pieczętowali się herbem Sulima. Był to orzeł czarny na żółtym tle, a pod nim trzy kamienie w polu czerwony. Zawisza Czarny był synem Biernata z Grabowa. Daty urodzenia nie znamy, musiał jednak w okresie wojny Polsko-krzyżackiej być mężem znacznym, a więc dojrzałym, skoro Długosz wymienia go na pierwszym miejscu wśród najznakomitszych rycerzy polskich. Można przypuszczać, że urodził się około roku 1380 lub wcześniej. Nie znamy również daty jego małżeństwa z Barbarą, córką Piotra Rożena, Herbu Gryf, który zbudował zamek w Rożnowie i dał go Zawiszy wraz z posagiem w wysokości trzech tysięcy grzywien. Ponieważ dwaj synowie Zawiszy polegli w bitwie pod Warną w 1444 roku, można więc przypuszczać, że małżeństwo zawarł Zawisza mniej więcej w latach 1410 - 1420, prawdopodobnie po bitwie grunwaldzkiej.

W roku 1414 Zawisza jedzie na czele poselstwa polskiego na sobór do Konstancji, otwarty 2 listopada. Po jego zakończeniu udaje się w roku 1416 wraz z królem Zygmuntem do Aragonii, gdzie w Perpignano znowu bierze udział w turnieju, na którym pokonał słynnego Jana Aragońskiego. Następnie jedzie do Paryża z królem rzymskim i pozostaje tam przy nim przez pewien czas. W roku 1419 z ramienia Jagiełły posłuje do Zygmunta z prośbą o rękę Ofki, wdowy po jego bracie, Wacławie, królu czeskim. Znowu pozostaje przy Zygmuncie, zajętym walką z husytami. Po klęsce poniesionej przez niego pod Kutną Horą osłania odwrót i pojmany przy Niemieckim Brodzie przebywa jakiś czas w niewoli czeskiej. W 1422 roku spotykamy go jako posła Jagiełły w Lubiczu. W 1423 z okazji uroczystości koronacyjnych czwartej żony Jagiełły - Sonki - w Krakowie Zawisza wyprawia ucztę w domu przy ul. św. Jana dla królów rzymskiego, polskiego i duńskiego Eryka, książąt mazowieckich, śląskich, Ludwika Bawarskiego i innych dostojników. Potem wyjechał zapewne z królem Zygmuntem, gdyż widzimy go dopiero w roku 1428, walczącego z Turkami pod Gołębcem nad Dunajem, gdzie znowu osłaniał odwrót wojsk królewskich. Tam też poległ.

Zawisza Czarny z Garbowa był jednym z najsłynniejszych rycerzy w Europie. Zaczynał jako giermek, później przez lata służył jako rycerz na dworach książęcych i królewskich. Zasłyną jako niezwyciężony uczestnik turniejów rycerskich w różnych krajach. Brał udział w licznych wojnach, głośne było jego męstwo. Stanął w szeregach rycerstwa Jagiełły pod Grunwaldem, tu także odznaczył się wybitną walecznością. Przysłużył się Polsce również jako dyplomata- poseł królewski do cesarza oraz członek delegacji polskiej na sobór w Konstancji. Dał się poznać jako wzór wszelkich cnót rycerskich, stawał zawsze po stronie słabszych i pokrzywdzonych. Mówi się do dziś ,,polegać jak na Zawiszy”- i jest to wyraz ogromnego zaufania.

,,Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy”

to jeden z punktów Prawa Harcerskiego – Zawiszy Czarny patronuje też wielu harcerskim drużynom.

Żaglowiec "Zawisza Czarny"

Historia "Zawiszy Czarnego I" i morskie tradycje polskiego harcerstwa

Już w latach 1917-1919 we Władywostoku polscy żeglarze rozpoczęli szkolenie żeglarskie. W okresie międzywojennym rozwijało się ono bardzo dynamicznie czego efektem było zakupienie w 1934 roku drewnianego szkunera "PETREA". W czasie zimy 1934-1935 został przebudowany na statek szkolny i na życzenie jego kapitana gen. Mariusza Zaruskiego otrzymał imię rycerza Zawiszy Czarnego. Do wybuchu wojny żeglował po Morzu Bałtyckim i Północnym odwiedzając 27 portów w 10 krajach.
W czasie zawieruchy wojennej uprowadzony do Niemiec służył do szkolenia podchorążych Kriegsmarine. Odnaleziony i sprowadzony do Gdyni stał i niszczał w stoczni do 1949 roku. Dziś spoczywa na dnie Zatoki Puckiej na głębokości 8 metrów na pozycji 54°00'W; 018°34'E

S/Y Zawisza Czarny II

Tradycje dawnego jachtu kontynuuje szkuner przebudowany w 1960/61 roku z rybackiego lugrotrawlera "CIETRZEW". Zdjęto nadbudówki, dodano stępkę balastowa, ustawiono maszty, urządzono wnętrza mieszkalne. I tak..."Zawisza Czarny II" stał się faktem...

"CIETRZEW" zbudowany został w 1952 w Stoczni Północnej w Gdańsku. Po przebudowie w latach 1960/61 w 1965/66 przedłużono rufę o około 4 m, wymieniono silnik. W 1980 pokładówkę zastąpiono nadbudówka, wymieniono instalację elektryczna, zainstalowano elektryczna windę kotwiczna, powiększono kuchnię i chłodnię prowiantowa. Po kolejnych przeróbkach wnętrz powstały następujące pomieszczenia mieszkalne: kubryk (24 koje, 3 hamaki), kabina, kabina 4 - osobowa dla oficerów wachtowych, kabina 4- osobowa dla starszych wachty, 7 kabin jednoosobowych (6 dla załogi stałej i kabina armatorska).

"Pod Żaglami Zawiszy"

Najsłynniejsza polska pieśń żeglarska... oczywiście "Pod Żaglami Zawiszy"

•  
  • Pod żaglami Zawiszy
    Życie płynie jak w bajce
    Czy to w sztormie, czy w ciszy
    Czy w noc ciemną, dzień jasny
    • Kiedy grot ma dwa refy
      Fala pokład zalewa
      To załoga "Zawiszy"
      Czuje wtedy, że pływa

    Więc popłyńmy raz jeszcze
    W tę dal siną bez końca
    Aby użyć swobody
    Wiatru, morza i słońca

    • Białe żagle na masztach -
      To jest widok mocarny
      W sercu radość i siła
      To "Zawisza" nasz "Czarny"

Inne ciekawe miejsca dotyczące Zawiszy

Artur Czarny

Dane techniczne Żaglowca

Regulamin Znaku Zawiszy

stronę prowadzi b. stop. Radosław Prasnowski